De gelijkenis van de Bruidegom over een tovenaar, waarin de duivel op ingenieuze wijze wordt afgebeeld en beschreven.

 

De woorden van de Bruidegom tot zijn bruid gebruikmakend van een bewonderingswaardige gelijkenis over een tovenaar waarbij hij laat zien en uitlegt hoe de duivel in elkaar steekt.

 

Boek 1 - Hoofdstuk 21

 

Jezus, de Bruidegom, sprak met zijn bruid in gelijkenissen, gebruikmakend van het voorbeeld van een pad. Hij zei: ”Een zekere tovenaar had fijn glinsterend goud. Een eenvoudige en zachtaardige man kwam tot hem en wilde het goud kopen. De tovenaar zei tegen hem: ‘Je zult dit goud niet krijgen, tenzij je me beter goud en in grotere hoeveelheid geeft’. Hij antwoordde hem: ‘Ik wens je goudvoorraad zozeer dat ik je zal geven wat je wilt, liever dat dan zonder.’ Na de tovenaar beter goud en in een grotere hoeveelheid gegeven te hebben, nam hij het glinsterende goud van hem aan en legde het in een kistje. Met het plan om een ring voor zijn vinger voor zichzelf ervan te maken.

 

Na een korte tijd, ging de tovenaar naar deze eenvoudige man en vertelde hem: ‘Het goud dat je hebt gekocht en in je kistje hebt gestopt is geen goud zoals je denkt, maar een lelijke pad, die grootgebracht werd in mijn borst en gevoed werd met mijn voedsel. En om de waarheid hiervan te bewijzen, kun je het kistje openmaken en je zult zien hoe de pad naar mijn borst, waar hij is grootgebracht, zal springen.’ Toen de man het kistje probeerde te openen en erachter kwam dat een pad in het kistje gezien kon worden, viel het deksel dat met vier scharnieren was vastgezet er bijna vanaf. Toen het deksel van het kistje geopend was en de pad de tovenaar zag, sprong hij op zijn borst. De bedienden en vrienden van de eenvoudige man zagen dit en zeiden tot hem: ‘Meester, het fijne goud zit in de pad en, als je wilt, kun je het goud eenvoudig pakken.’ ‘Hoe doe ik dat?’ zei de man. Ze zeiden: ‘Als iemand een vlijmscherp en verhit mesje neemt en het in de rug van de pad prikt, zou het goud snel uit de de rug van de pad, waar een holte is, moeten komen. Als hij geen holte erin kan vinden, moet hij het mes heel stevig in de pad moeten steken en op die manier krijg je terug wat je hebt gekocht.’

 

Wie is deze tovenaar zo niet de duivel, mensen naar lege genoegens en roem lokkend? Hij belooft dat wat vals is, waarheid is en maakt de waarheid vals doen lijken. Hij heeft dat kostbare goud in bezit, Ik bedoel hiermee de ziel, die Ik door mijn goddelijke kracht kostbaarder heb gemaakt dan alle sterren en planeten. Ik heb het onsterfelijk en stabiel gemaakt en meer betoverend voor mij dan al het andere dat Ik heb geschapen. Ik heb een rustplaats en een woning bij mij ervoor voorbereid. Ik heb het gekocht van de macht van de duivel met beter en duurder goud, door mijn eigen vlees ervoor te geven, immuun voor elke zonde en er zo’n bitter lijden voor ondergaan dat geen enkele van mijn ledematen ongedeerd bleef. Ik heb de vrijgekochte ziel in een lichaam gestopt, zoals in een kistje, tot de tijd dat Ik het een plaats zal geven in het hof van mijn goddelijke aanwezigheid.

 

De vrijgekochte menselijke ziel is nu echter een verachtelijke en lelijke pad geworden, die in zijn trots springt en in slijk leeft door zijn wellust. Het goud, Ik bedoel hiermee mijn rechtmatig bezit, is van mij afgenomen. Daarom kan de duivel inderdaad tegen me zeggen: ‘Het goud dat je hebt gekocht is geen goud, maar een pad die grootgebracht werd in de borst van mijn pleziertjes.’ Scheid het lichaam van de ziel en je zult zien dat het rechtstreeks naar de borst van de duivel vliegt, waar het grootgebracht werd.’ Mijn antwoord tot hem is als volgt: ‘Omdat de pad lelijk is om naar te kijken, afgrijselijk om naar te luisteren en giftig om aan te raken en me geen goed doet en me niet verheugt, maar wel voor jou, in wiens borst je het hebt gekoesterd, kun je hem hebben, daar je er recht op hebt. En wanneer het deksel dus geopend is, dat betekent, wanneer de ziel van het lichaam gescheiden is, zal het rechtstreeks naar je toevliegen, om voor altijd bij je te blijven.’

 

Dit is de ziel van de persoon die Ik voor je beschrijf. Hij is als een boze pad, vol van vervuiling en lust, gevoed op de borst van de duivel. Bij het naderen van de dood kom Ik nu tot het kistje, Ik bedoel hiermee, de ziel van het lichaam. De kist is losgeraakt van vier scharnieren die op het punt staan er vanaf te vallen, namelijk in de zin dat zijn lichaam wordt ondersteund door vier dingen, namelijk kracht, schoonheid, wijsheid en zicht, die hem allen nu beginnen na te laten. Wanneer de ziel gescheiden is van het lichaam, zal hij rechtstreeks naar de duivel vliegen op wiens melk hij werd gevoed, want hij is mijn liefde vergeten waarin Ik leed voor zijn belang en verdient dus de straf. Hij vergeldt mijn liefde niet met liefde, maar in plaats daarvan neemt hij mijn rechtmatig bezit van me weg.

 

Hij is meer diensten aan Mij, die het heeft vrijgekocht, verschuldigd, dan aan ieder ander, maar hij vindt meer plezier in de duivel. Het geluid van zijn gebed klinkt als het geluid van een pad voor mij en hij ziet er verschrikkelijk uit. Zijn oren zullen nooit mijn vreugde horen; zijn vergiftigde manier van aanraken zal nooit mijn goddelijkheid voelen. Omdat Ik echter barmhartig ben, kan hij nog steeds mijn genade verkrijgen, als hij het goedvindt, tenminste als iemand zijn ziel nu aanraakt, ook al is het onrein en onderzoekt of er enige wroeging of goedheid in zijn wil zit, als iemand een scherp en verhit mes in zijn verstand prikt, Ik bedoel hiermee mijn strikte rechtvaardigheid. Als er geen wroeging of liefdadigheid in hem is, zou er misschien wel nog wat hoop kunnen zijn, mits iemand hem kan prikkelen tot verbetering en hem sterk berispt, want zolang als de ziel in het lichaam leeft ligt mijn genade open voor iedereen.

 

Zie hoe Ik stierf uit liefde, maar niemand betaalt me met liefde, maar ze nemen van me af wat terecht van mij is. Het zou billijk zijn als de manier waarop mensen hun leven beterden in verhouding staat tot de inspanningen die het heeft gekost om het te verlossen. Mensen willen nu echter slecht leven in verhouding tot de pijn die Ik heb geleden om hen te verlossen. Hoe meer Ik ze laat zien hoe verschrikkelijk hun zonden zijn, hoe brutaler ze willen zondigen. Kijk daarom en bedenk dat Ik niet zonder reden boos ben: Ze slagen erin om mijn goedheid voor zichzelf in kwaad te veranderen. Ik heb ze verlost van hun zonden en ze hebben zich ontzettend in hun zonden verstrikt. Dus, mijn bruid, geef me wat je verplicht bent om mij te geven, Ik bedoel hiermee, houd je ziel zuiver voor me, want Ik stierf ervoor om er zo voor te zorgen dat jij het zuiver voor me zou houden.”

_____

'De Openbaringen' van de heilige Birgitta van Zweden; BOEK 1, KAP. 21

Almachtige Schepper over de pracht van Zijn kracht, wijsheid en deugd

Jan van Eyck - The Ghent Altarpiece - Seven Wonders of Belgium - God Almighty (detail)
between 1426 and 1427 - St Bavo's Cathedral, Ghent

De woorden van de Schepper tot de bruid over de pracht van zijn kracht, wijsheid en deugd, en over de manier waarop degenen die nu zogezegd wijs zijn het meest zondigen tegen hem.

 

Boek 1 - Hoofdstuk 19

Ik ben de Schepper van hemel en aarde. Ik heb drie eigenschappen. Ik ben de meest machtige, de wijste, en meest deugdzame. Ik ben zo machtig dat de engelen in de hemel me eren, en de demonen in de hel niet naar me durven kijken en alle elementen mijn bevel gehoorzamen. Ik ben zo wijs dat niemand erin slaagt mijn wijsheid te doorgronden. Mijn kennis is van dien aard dat Ik alles weet wat er is gebeurd en wat nog zal gebeuren. Ik ben zo wijs dat niet het minste of geringste ding, of het nu een worm of een ander dier is, onafhankelijk van hoe lelijk het er ook uitziet, gemaakt is zonder reden. Ik ben zo deugdzaam dat al het goede van Mij stroomt als van een goede bron en alle zoetheid van Mij komt als van een goede wijnstok. Zonder Mij, kan niemand macht hebben, kan niemand wijs zijn en niemand deugdzaam.

De machtige mannen van de wereld zondigen buitengewoon tegen Mij.

Ik heb ze kracht en macht gegeven, zodat ze Mij kunnen eren, maar ze kennen de eer aan zichzelf toe, alsof ze het van zichzelf hebben. Ze denken niet na over hun eigen zwakheid. Als ik ze het geringste gebrek zou geven, zouden ze meteen breken en alles zou hun waarde voor hen verliezen. Hoe zullen zij dan bestand te zijn tegen mijn macht en de eeuwige straffen?

Maar degenen die nu zeggen wijs te zijn zondigen zelfs nog meer tegen Mij. Want ik gaf ze het verstand, begrip en wijsheid zodat ze van Mij zouden houden, maar het enige wat ze begrijpen zijn hun eigen tijdelijke pleziertjes. Ze hebben de ogen op hun achterhoofd en kijken alleen naar hun eigen pleziertjes. Ze zijn blind, zo blind, dat ze Mij, die hen alles gaf, niet bedanken, omdat niemand, noch goed noch kwaad, niets kan ontvangen of begrijpen zonder Mij, zelfs als Ik de goddelozen toesta hun wens te vervullen in alles wat zij willen.

Bovendien kan niemand deugdzaam zijn zonder Mij. Ik kan nu het vaak aangehaalde spreekwoord gebruiken: “Allen minachten de geduldige mens”. Vanwege mijn geduld denkt iedereen dat Ik vreselijk dwaas ben en dat is waarom iedereen Mij veracht. Maar wee hen, na zoveel geduld zal mijn gerechtigheid doen gelden voor hen! Ze zullen als modder voor me zijn dat afdruipt tot in de diepte en niet stopt totdat het bij de laagste delen van de hel aankomt. 

Sequentia/Dialogos - 'Christus vincit (Laudes regiae: acclamations for the emperor)'

_____

'De Openbaringen' van de heilige Birgitta van Zweden; BOEK 1, KAP. 19

Glavosjek svetog Ivana Krstitelja

 Rođenje sv. Ivana Krstitelja slavimo 24. lipnja, a 2. srpnja, na blagdan Pohođenja, razmišljamo o tome kako je bio ispunjen Duhom Svetim dok je još bio u majčinoj utrobi. Tijekom Došašća mnogo slušamo o sv. Ivanu dok se pripremamo za rođenje našeg Spasitelja - i za Kristov povratak na kraju vremena.

 

Danas, međutim, 29. kolovoza, prisjećamo se ubojstva našeg sveca - "Dekolacije (odrubljivanja glave) sv. Ivana Krstitelja".1 Priču ćete najbolje pronaći u Mateju 14:1-13 i Marku 6:14-29.

 

Prvo, neke osnovne informacije: Herod Veliki - Herod koji je organizirao pokolj nevinih (Matej 2) - imao je mnogo djece s mnogo različitih žena, a kada je umro, njegovo kraljevstvo je podijeljeno među troje njih.

 

Jedno od te djece bio je sin po imenu Aristobul IV. Aristobul je s jednom od svojih mnogih žena imao kćer Herodijadu.

 

I tu stvari postaju komplicirane: Herodijada se udala za svog polustrica, Heroda Filipa ("Herod II."). S njim je rodila ženu koju poznajemo kao Salomu. Herodijada se zatim razvela od Heroda II. -- i udala se za njegovog polubrata, Heroda Antipu, koji se razveo od svoje prve žene kako bi se povezao s Herodijadom.

 

To je situacija koju je sveti Ivan Krstitelj javno osudio. I Herodijada nije odobrila Ivanovo osudu. A Herod Antipa je osjećao potrebu da njegova žena bude sretna. Marko 6:17-18: "Sam Herod bijaše poslao i uhvatio Ivana te ga svezao u tamnicu zbog Herodijade, žene svoga brata Filipa, jer se njome oženio. Jer Ivan reče Herodu: 'Nije ti dopušteno imati ženu svoga brata.'"

 

Dok je Ivan bio zatočen, Herod Antipa imao je rođendan; da bi proslavio, priredio je veliku gozbu, pozvavši "knezove, tisućnike i prvake Galileje" (Marko 6:21). Tijekom ove gozbe, Herodijadina kći - koju znamo kao Saloma jer joj je tako ime dano u Josipovim "Židovskim starinama" iz 1. stoljeća - plesala je za Heroda Antipu, svog očuha i polustrica. Herod je bio zadovoljan njezinim razuzdanim ponašanjem, kako nam kaže Marko 6:22-23:

 

[K]ći iste Herodijade ušla je i plesala te se svidjela Herodu i onima koji su s njim bili za stolom, pa kralj reče djevojci: "Traži od mene što hoćeš i dat ću ti." I zakleo joj se: "Što god zatražiš, dat ću ti, pa makar to bila polovica mog kraljevstva."

 

Saloma odlazi majci da vidi što bi trebala tražiti. Umjesto da joj kaže da traži polovicu kraljevstva, ili zlato, ili dragulje, osvetoljubiva Herodijada joj kaže da traži glavu Ivana Krstitelja, čovjeka koji ju je javno osramotio. Saloma to i učini, tražeći njegovu glavu na pladnju. Želja joj se ispunila i dala je strašnu nagradu svojoj majci. Kad su učenici čuli što se dogodilo, došli su i uzeli Ivanovo obezglavljeno tijelo te ga pokopali u grobnicu.

 

Epilog ove priče daje flamanski svećenik Cornelius à Lapide (umro 1637.):

 

Stoga je pravedna Božja osveta gorjela protiv svih koji su bili uključeni u ovaj zločin. Herod je poražen od Arete. Nakon toga je prognan s Herodijadom u Lion, a Kaligula ga je lišio tetrarhije i svega, na poticaj Heroda Agripe, Herodijadinog brata, kako Josip Flavije pripovijeda (xvii. 10).

 

Štoviše, glava plesačice odsječena je ledom. Čujte što Nicefor kaže: "Dok je jednom zimi putovala i trebalo je pješice prijeći zaleđenu rijeku, led se pod njom slomio, ne bez Božje providnosti. Odmah je potonula do vrata. To ju je natjeralo da pleše i migolji se svim donjim dijelovima tijela, ne na kopnu, već u vodi. Njena opaka glava bila je glazirana ledom i na kraju odvojena od tijela oštrim rubovima, ne od željeza, već od zaleđene vode. Tako je u samom ledu prikazala ples smrti i pružila spektakl svima koji su ga gledali, koji je podsjetio na ono što je učinila...

 

_____

Izvor

Christus' woorden tot zijn bruid over de manier waarop ze moet bidden

 

Christus' woorden tot zijn bruid over de manier waarop ze moet bidden en de eerbied die ze moet handhaven en over de drie soorten mensen die God dienen in deze wereld.

Ik ben uw God, die werd gekruisigd aan het kruis, ware God en waar mens in één persoon en dagelijks aanwezig in de handen van de priester. Wanneer je een gebed tot me richt, eindig het altijd met de wens dat mijn wil en niet de jouwe wordt gedaan. Ik hoor je niet bidden voor degenen die al veroordeeld zijn. Soms wens je ook iets gedaan te krijgen dat tegen je verlossing ingaat, daarom is het belangrijk voor je om je wil aan mij toe te vertrouwen, omdat ik alle dingen weet en je alleen maar voorzie van alles wat nuttig is. Er zijn velen die niet met de juiste intentie bidden en het daarom niet verdienen om gehoord te worden.

Er zijn drie soorten mensen die mij dienen in deze wereld.

De eersten zijn degenen die geloven dat ik God ben die alles geeft en macht heeft over alle dingen. Zij dienen me met de intentie om tijdelijke zaken en eer te verkrijgen, maar de dingen van de hemel hebben geen betekenis voor ze en ze zouden ze even snel verliezen zodat ze weer nieuwe tijdelijke dingen kunnen verkrijgen. Werelds succes in alles valt hen ten deel, al naar gelang hun wensen. Omdat ze ’t eeuwige goede zijn verloren, beloon ik ze met tijdelijk comfort voor elke goede dienst die ze me bewijzen, tot aan de laatste duit en hun allerlaatste moment.

De tweede zijn degenen die geloven dat ik de almachtige God ben en een strenge rechter, maar die mij dienen uit angst voor straf en niet uit liefde of hemelse glorie. Als ze niet bang voor me waren, zouden ze me niet dienen.

De derden zijn degenen die geloven dat ik de Schepper van alle dingen en ware God ben en die geloven dat ik rechtvaardig en barmhartig ben. Zij dienen me niet uit angst voor bestraffing, maar uit goddelijke liefde en liefdadigheid. Ze zouden liever enige straf krijgen, als ze het konden verdragen, dan mij uit te dagen tot boosheid. Ze verdienen het waarlijk om gehoord te worden wanneer zij bidden, omdat hun wil in harmonie is met de mijne.

De eerste soort dienaar zal nooit mijn straf ontwijken of mijn gezicht zien. De tweede zal niet zoveel gestraft worden, maar zal nog steeds mijn gezicht niet zien, tenzij hij zijn angst corrigeert door boetedoening.

_____

Heilige Birgitta van Zweden De profetieen en openbaringen, BOEK 1 - HOOFDSTUK 14

Rimljani i okrutna presuda koja ih čeka ako se ne obrate

 

Kristove  žalbe  zaručnici  na  Rimljane  i o  okrutnoj presudi  koju  će  im Krist

dosuditi ako umru u svojim grijesima.

         Sin Božji je govorio slijedeće riječi i reče: „O, Rime, vraćaš mi zlom za moja mnoga dobra djela. Ja sam Bog koji je sve stvorio i objavio svoju veliku ljubav vrlo bolnom smrću svoga tijela koju sam vlastitom voljom pretrpio za spasenje duša. Tri su puta kojima sam htio doći do tebe, ali ti si me na zaista na svima htio zatajiti. Na prvom si nad mojom glavom objesio veliki kamen koji me trebao zatući; na drugom si stavio oštro koplje koji me trebalo spriječiti da dođem k tebi; na trećem putu si mi iskopao jamu da bih se nakon što neočekivano padnem ugušio.

 

Ovo što sad kažem ne smije se shvatiti na tjelesan, već na duhovan način i to što kažem se tiče onih stanovnika grada Rima koji tako čine, ali ne mojih prijatelja koji ne slijede njihova djela.

 

- Prvi put kojim sam navikao dolaziti k ljudskim srcima je istinski strah Božji nad koji čovjek stavlja veliki kamen da visi, to jest veliku drskost tvrdog srca; ne boji se suca kojem se nitko ne može oduprijeti, već ovako govori u svojem srcu: 'Dođe li k meni  strah  Božji,  drskost  moga  srca  će  ga  zdrobiti.'

- Drugi  put  kojim  dolazim  je ulijevanje Božjeg savjeta koje također vrlo često dolazi u propovijedima i učenjima. Na  tom  putu  čovjek  stavlja  koplje  protiv  mene  kad  radosno  griješi  protiv  mojih zapovijedi i namjerava čvrsto ustrajati u svojem zlu sve dok ga više ne može činiti. To je  zaista  ono  koplje  koje  ne  dopušta  da  mu  dođe  Božja  milost.

- Treći  put  je prosvjetljenje  Duha  Svetoga  u  srcu  svakog  čovjeka  pomoću  kojeg  čovjek  može  prepoznati i rasuđivati što i kako veliko sam za njega učinio i kako sam veoma patio. Na tom mi putu kopa duboku jamu tako što u svojem srcu govori: 'Sve što mi se sviđa mi je draže od njegove ljubavi; jer imam već dosta ako mislim na ono što me u ovom životu raduje.' I tako on u dubokoj jami guši Božju ljubav zajedno s mojim djelima.

 

Zaista,  stanovnici grada Rima mi čine  sve to i pokazuju mi to riječima i djelima. Ni za što se ne obaziru na moje riječi i djela i proklinju Mene, moju Majku i moje svete kako zaozbiljno tako i u šali, kako u radosti tako i u gnjevu i daju porugu umjesto zahvala. Ne žive prema kršćanskim običajima kao što sveta Crkva propisuje, jer prema meni nemaju veću ljubav od đavola koji radije cijelu vječnost nose svoju bijedu i zadržavaju njezinu zlobu nego da me gledaju i budu sa mnom u vječnoj slavi.

 

Oni su zaista ti koji ne žele primiti moje tijelo koje je na oltaru posvećeno iz kruha kao što  sam  odredio  i čije primanje  najviše  pomaže  protiv đavolskih  kušnji. O,  kako bijedni su oni koji dok su zdravi takvu pomoć ispljuvavaju i gnušaju je se jer se ne žele suzdržati od svojih grijeha. Zato ću im u moći svoga božanstva doći drugim, njima nepoznatim putem i izvršiti osvetu na prezirateljima moga čovještva. I kao što su mi na putovima pripremili tri prepreke da im ne bih mogao pristupiti, tako ću i ja njima pripremiti tri druge čiju će gorčinu osjetiti i kušati živi i mrtvi.

 

Moj kamen je iznenadna i neočekivana smrt koja će ih zdrobiti tako da sve što imaju za svoje radosti ostane ovdje, a njihove duše će biti prisiljene doći pred moj sud. Moje koplje je  moja  pravednost  koja  će  ih  udaljiti  od  mene  tako  da  nikad  neće  kušati moju dobrotu, iako sam ih otkupio i nikad neće vidjeti moju ljepotu, iako sam ih stvorio.

 

Moja jama je mračna tmina pakla u koju će upasti da bi tu živjeli u vječnoj bijedi. Svi moji anđeli u nebu i svi moji sveti će ih osuditi, a zli duhovi i sve duše u paklu će ih proklinjati. Mislim na one i govorim o onima koji imaju gore spomenuta svojstva bilo da su svećenici, sekularni kler, laici ili žene ili njihovi sinovi i kćeri koji su dospjeli do starosti  kad  prepoznaju  kako  Bog  zabranjuje  sve  grijehe,  ali  se  ipak  upuštaju  u grijehe, dobrovoljno se isključuju iz Božje ljubavi i malo cijene njegov strah.

 

Ipak, još uvijek imam istu volju koju sam imao kad sam visio na križu jer sam isti koji sam bio onda kad sam razbojniku koji je molio za milosrđe oprostio sve grijehe i otvorio vrata neba. Drugom razbojniku koji me prezreo otvorio sam zasune pakla u kojem će za svoje grijehe vječno biti mučen.“

____

Nebeske Objave Svete Brigite Svedske, Deseto poglavlje

Over de scheiding van de goddelozen van het goede

 Christus' woorden tot zijn bruid over hoe zijn geest zich niet kan vestigen in de

goddelozen, en over de scheiding van de goddelozen van het goede en het zenden van

goede mensen gewapend met geestelijke wapens om oorlog mee te voeren tegen de

wereld.

Mijn vijanden zijn als de wildste van de beesten die nooit hun blijvende rust
hebben. Hun hart is zo leeg van liefde voor mij, dat de gedachte aan mijn lijden nooit
binnenkomt. Nooit hebben zij vanuit het diepste van hun hart gesproken: ”Heer, u hebt
ons vrijgekocht, moge u geprezen worden voor uw bittere lijden!” Hoe kan mijn Geest
wonen in mensen die geen goddelijke liefde voor mij hebben, mensen die bereid zijn om
anderen te verraden voor hun eigen wil? Hun hart is vol van ongedierte, ik bedoel,
wereldse lusten. In hun monden heeft de duivel zijn uitwerpselen opgeslagen, daarom
houden ze niet van mijn woorden.

Daarom zal ik ze met mijn gezag scheiden van mijn vrienden. Er is geen ergere
manier om dood te gaan, dan dood te gaan onder het gezag. Eveneens, is er geen straf die
zij niet zullen ondergaan: ze zullen in tweeën gespleten worden door de duivel en
gescheiden van mij.

Ik vind ze zo verfoeilijk dat al hun aanhangers ook van mij gescheiden zullen worden.
Om deze reden stuur ik mijn vrienden, opdat zij de duivels zullen scheiden van mijn
ledematen, daar de duivels mijn echte vijanden zijn. Ik stuur ze als ridders in de oorlog.

Iedereen die zijn vlees vernedert en zich onthoudt van onwettige dingen is mijn ware
ridder. Voor hun lans zullen zij de woorden van mijn mond hebben en hun handen het
zwaard van geloof; op hun borsten zal de borstplaat van liefde zijn zodat, wat er ook
gebeurt ze me niet minder lief zullen hebben. Zij moeten het schild van geduld aan hun
zijde hebben om alle dingen met geduld te dragen.

Ik heb hen omhuld als goud in een kluis: ze moeten nu verdergaan en in mijn wegen
wandelen. Volgens de voorgeschreven rechtvaardigheid, kon ik de glorie van mijn
grootsheid niet binnentreden zonder de beproevingen van mijn menselijke natuur te
ondergaan. Dus hoe zullen ze binnenkomen? Als hun Heer heeft geleden, is het niet
verwonderlijk dat zij ook moeten lijden. Als hun Heer zweepslagen verdraagt, is het voor
hen niet veel om woorden te verdragen. Ze hebben geen angst nodig, want ik zal hen
nooit verlaten. 

Net zoals het onmogelijk is voor de duivel om bij het hart van God te
komen en het te delen, het is dus onmogelijk voor de duivel om hen van mij te scheiden.
En daar zij, in mijn zicht, als het zuiverste goud zijn, maar worden getest met een beetje

vuur, zal ik ze niet verlaten: het is voor hun grotere beloning.

____

Heilige Birgitta van Zweden De profetieen en openbaringen, BOEK 1 - HOOFDSTUK 6

NOSI MI SE PLAVA BOJA

 

Malo Poznata Povijest Srednjovjekovne i Marijanske Boje

Plava je se vratila u zapadnu kulturu preko Marije

 

 

William Gladstone (†1898.) bio je britanski premijer a i stručnjak za Homerovsku književnost - kombinacija koja se vjerojatno neće uskoro ponovno vidjeti. Proučavao je svaki spomen boja u Odiseji i Ilijadi i pritom otkrio nešto značajno: u staroj Grčkoj plava nije postojala.

Pa, zapravo, to i nije baš tako jednostavno. Sama boja je problematična u Homerovim tekstovima - Gladstone je zaključio da narančasta, zelena i ljubičasta nisu uzete u obzir, a riječ koja bi se mogla protumačiti kao "indigo" (kyaneos) toliko je generička da se može odnositi i na smeđu ili čak crnu. Doista, za Gladstonea je cjelokupna slika boja u Homerovim epovima zbunjujuća i prilično sumorna. Istaknuo je sljedeće probleme:

●         „upotreba iste riječi za označavanje ne samo različitih nijansi ili nijansi       iste boje, već i boja koje su, prema nama, bitno različite”

●        „ogromna prevlast najgrubljih i najelementarnijih oblika boja, crne i bijele,   nad svim ostalim”

●        „blaga upotreba boja kod Homera... u svrhu poetskog učinka”

 

No plava je poseban slučaj, jer Homerove likove okružuju plavetnila mora i neba Mediterana, a Homer kao da nije svjestan ili je nezainteresiran za njihovo plavetnilo. Mora su nekako tamna poput vina, a o homerskim nebesima Gladstone kaže:

Uzmimo slučaj neba…. Tu je Homer pred sobom imao najsavršeniji primjer plave boje. Ipak, on niti jednom tako ne opisuje nebo. Njegov οὐρανός je zvjezdast, ili širok, ili veliki, ili željezni, ili bakreni; ali nikad nije plavo.

Gladstoneovo istraživanje poklopilo se s darvinističkim žarom kasnog devetnaestog stoljeća i ljudi su razvili teoriju koja sada izgleda apsurdno, čak i darvinistima:

Zaključujem, dakle, da su organ boje i njegovi utisci bili samo djelomično razvijeni među Grcima herojskog doba.

Unatoč zbrci među raznim ograncima Darwinovih pogrešnih pretpostavki, mislim da bi se svi evolucijski biolozi složili da tri tisuće godina nije sasvim dovoljno vremena da ljudska bića evoluiraju od djelomičnog sljepila za boje do vida u boji u kojem danas uživamo. (Sofisticirana analiza zapravo pokazuje da vrijeme potrebno za uspješnu „evoluciju” jedne stanice daleko premašuje vrijeme koje je proteklo od početka svemira.) Dakle, ako želimo razumjeti odsutnost plave boje u staroj Grčkoj, morat ćemo potražiti negdje drugdje.

Prošli tjedan upotrijebili smo knjigu Michela Pastoureaua o povijesti zelene boje kako bismo istražili značaj te jedinstveno lijepe boje u srednjovjekovnoj kulturi. Ovaj ugledni profesor srednjovjekovne povijesti također je napisao knjigu o plavom, a njegova stipendija, mnogo novija od Gladstoneove, potvrđuje da su stari Grci imali problematičan odnos s plavom bojom. Svi preostali citati su iz Pastoureaua.

Grčki autori ponekad su opisivali predmete koji su prirodno obojeni plavom bojom, poput biljaka ili minerala, koristeći izraze koji nisu dio plavog leksikona. Cvijeće poput perunike, zimzelena i različka opisuje se kao crveno (eritros), zelena (prasos), ili crna (melas). More i nebo se mogu nazvati bilo kojom nijansom bilo koje boje, ali rijetko se povezuju s nijansama plave.

Međutim, Pastoureau u potpunosti odbacuje evolucijsko objašnjenje: „lažno”, „neobranjivo”, „neprecizno”, „opasno”. Iz biološke perspektive, stare grčke oči radile su točno kao moderne (zapravo, radile su bolje - manje kratkovidnosti). Ono što se promijenilo nije biologija, nego kultura.

Ispostavilo se da je odsutnost plave bila grčko-rimski, a ne samo grčki fenomen. Pastoureau ističe da su različiti izrazi za plavu boju na latinskom dvosmisleni, neprecizni, a ponekad čak i kontradiktorni. Možda ste primijetili da primarna riječ koja znači „plavo” u španjolskom, francuskom, talijanskom itd. ne zvuči baš latinski - ovi i svi drugi romanski jezici preuzeli su svoje plavo iz njemačkog (blau) ili arapskog (lazaward, odakle engleski „azure” i španjolski azul).

Zašto su stari Rimljani bili zadovoljni tako neadekvatnim rječnikom za plavu boju? Za Pastoureaua, odgovor je jednostavan: plava je bila boja barbara, koji su navodno radili takve stvari kao što su bojali svoja tijela u plavo (kako bi uplašili svoje protivnike), bojali svoju kosu u plavo (ako je postala previše bijela) i koristili plavu boju u svojim pokvarenim ritualima.

U Rimu se na nošenje plave boje gledalo s prezirom kao znak ili ekscentričnosti... ili žalosti. Nijedna nijansa nije se smatrala prihvatljivom: svijetloplava je bila ružna, a tamne nijanse su bile problematične... Plava se često povezivala sa smrću i podzemljem. Imati plave oči smatralo se gotovo fizičkim deformitetom ili u najmanju ruku znakom lošeg karaktera.

Oh, kako su se vremena promijenila! Prema jednoj studiji koja uključuje sudionike uglavnom iz zapadnih zemalja, plava je daleko omiljena boja među modernim ljudima.

Tako je plava prešla put od mračnosti, prezira i ružnoće na drevnom Zapadu do istaknutosti, popularnosti i ljepote na modernom Zapadu. Kada se dogodio ovaj pomak? I zašto je li se dogodilo? Odgovor na prvo pitanje je jasan: dogodio se u srednjem vijeku. Drugo pitanje je nedostižnije, ali uvjeren sam u odgovor koji sam već dao kroz iluminacije ovog posta. Plava je postala boja kakva je danas zbog Djevice Marije.

Zamislite svijet u kojem je sve, sva i svatko protkano kršćanskom vjerom. Zatim zamislite da unutar ovog svijeta posebna kultura pobožnosti raste, jača, cvjeta. Predmet ove pobožnosti je žena različita od bilo koje druge – zaručnica svemogućeg Boga, majka božanskog Spasitelja, čišća od svih Evinih kćeri, kreposnija od svih Adamovih sinova, ljepša od čuda prirode, moćnija od bilo koje zemaljske kraljice.

Njezino ime, što se tiče srednjovjekovnih učenjaka, potječe od mora, a njezino prebivalište bilo je kraljevstvo s onu stranu neba, jer su nakon smrti njezino tijelo i duša uzneseni u nebo. Za ženu kao što je ova bila je potrebna nova boja. Plava, koja je također bila boja mora i neba, bila je savršen izbor – bijavši dugo zanemarena, a razlika između „rimskog” i „barbarskog” sada je irelevantna, budući da je srednjovjekovno kršćanstvo proizašlo iz spoja to dvoje, bilo je krajnje vrijeme da se plava vrati, obnovi i potom dade Mariji.

Sve do dvanaestog stoljeća [plava] je ostala marginalna boja, njena simbolička vrijednost bila je neznatna u usporedbi s crvenom, bijelom i crnom, trima osnovnim bojama drevne kulture. Onda se odjednom, u samo nekoliko desetljeća, sve mijenja - plava je „otkrivena” i zauzima istaknuto mjesto u slikarstvu, heraldici i odijevanju. Naše ispitivanje ove dramatične promjene započinje pogledom na prikaze Djevice Marije, koji pružaju najjasniju ilustraciju društvenih, vjerskih i umjetničkih posljedica novog statusa plave boje.

Plava je, sasvim doslovno, boja Marije: ona pripada njoj, jer je njezino pojavljivanje u kulturnom krajoliku Zapada neodvojivo od ljubavi i divljenja s kojima su srednjovjekovni kršćani gledali na svoju nebesku kraljicu. Njegove simbolične evokacije - nebesa, vode života, rajske rijeke, rijetka ljepota, nadnaravna plodnost, najžešći plamen ljubavi, more kušnji i opasnosti kroz koje svi moraju ploviti da bi stigli do luke vječnog spasenja - same su po sebi hvalospjev Djevici iz Nazareta. Kroz nju je plava postala boja ne poroka i barbarstva, već svetosti i kraljevstva.

Zaključit ću s nekim srednjovjekovnim razmišljanjima o blagdanu Velike Gospe. Ovo je preuzeto iz jedna od Ælfricovih homilija, anglosaksonskog opata.

Ova svetkovina neusporedivo nadmašuje sve misne dane drugih svetaca, kao što je ova sveta djevojka, majka Božja, neusporediva sa svim drugim djevojkama. Ovaj blagdan za nas je godišnji, ali za stanovnike neba on je vječan. Prilikom uzašašća ove nebeske kraljice, Duh Sveti je u pjesmama izrekao svoje čuđenje, pitajući se, „Što je to što se ovdje uzdiže poput jutarnje rose, lijepo poput mjeseca, ljubljeno poput sunca i strašno poput niza ratnika?”…

O ovoj nebeskoj kraljici još je rekao isti Božji Duh: „Vidjeh ljepoticu kao golubicu kako se penje iznad vodenih tokova, i neizreciv je miris izlazio iz njezinih haljina; i, kao u proljetnoj plimi, okružili su je cvjetovi ruža i ljiljana.”...

Molim vas, radujte se ovom blagdanu: doista danas je ta slavna djevojka uzašla na nebo, da neizrecivo s Kristom uzvišena zauvijek kraljuje. Nebeska kraljica je danas ugrabljena iz ovog zlog svijeta. Opet kažem, radujte se što je, oslobođena tuge, otišla u nebeski dvor.

 

 

Source