Vorige week publiceerde het portaal Bitno.net een tekst van William
Saunders met de titel: "Wat betekent het precies om een mis te vieren
met een specifieke intentie?" Deze titel werd aan de tekst gegeven
door de redacteuren van Bitno.net, terwijl de oorspronkelijke titel van de
tekst luidt: Wat betekent het wanneer er een H.Mis voor iemand wordt
“opgedragen”?
Wij zullen niet met die tekst in discussie gaan, maar wij zullen duidelijk
maken dat de bovenstaande vraag alleen precies beantwoord kan worden als we
eerst de doelen van het heilige offer van de Mis begrijpen. En de makkelijkste
manier om dit te begrijpen is om te kijken naar de doelen waarvoor de offers in
het Oude Testament werden gebracht, want ze waren een archetype en profetie van
het Offer van het Nieuwe Testament, de Heilige Mis.
Namelijk door het Offer van Jezus Christus aan het kruis, zoals paus heilige
Leo de Grote zei, "heeft er een duidelijke overgang plaatsgevonden
van de Wet naar het Evangelie, van de synagoge naar de Kerk, van vele offers
naar één offer" ("a Lege ad Evangelium, a Synagoga ad
Ecclesiam, a multis sacrificiis ad unam hostiam evidens facta est
translatio" - Serm. 68, 3 - Migne PL 54, 374).
Of zoals de traditionele Romeinse liturgie zegt in het VII. Pinksterzondag
in het stil gebed (secreta):
" Deus, qui legálium differéntiam
hostiárum unius sacrifícii perfectione sanxísti: accipe sacrifícium a devótis
tibi fámulis, et pari benedictióne, sicut múnera Abel, sanctífica; ut, quod
sínguli obtulérunt ad maiestátis tuæ honórem, cunctis profíciat ad salútem. Per
Dóminum nostrum Iesum Christum,…”
("God, die de verschillende offers
van de Oude Wet in één volmaakt sacrificie hebt verenigd en geheiligd, aanvaard
dit offer van de U toegewijde dienaren, en gelief het met gelijken zegen als de
offergaven van Abel te heiligen, opdat hetgeen ieder van hen ter ere van uw
majesteit heeft opgedragen, aan allen te zamen tot eeuwig heil strekke. Door
onze Heer Jezus Christus...”)
Welke offers werden in de wet van Mozes voorgeschreven? Brandoffers,
boetedoeningenoffers (voor zonden), verzoeningoffers...
H. Thomas van Aquino legt de betekenis ervan als volgt uit (Summa
theologica, I-II, q. 102., a. 3., ad 10um):
"...inter omnia sacrificia
holocaustum erat praecipuum, quia totum comburebatur in honorem Dei, et nihil
ex eo comedebatur. Secundum vero locum in sanctitate tenebat hostia pro peccato, quae
comedebatur solum in atrio a sacerdotibus, et in ipsa die sacrificii. Tertium
vero gradum tenebant hostiae pacificae pro gratiarum actione, quae comedebantur
ipso die, sed ubique in Ierusalem. Quartum vero locum tenebant hostiae
pacificae ex voto, quarum carnes poterant etiam in crastino comedi. Et est
ratio huius ordinis quia maxime obligatur homo Deo propter eius maiestatem,
secundo, propter offensam commissam; tertio, propter beneficia iam suscepta;
quarto, propter beneficia sperata."
("...onder alle offers was het brandoffer
het voornaamste, omdat het geheel verbrand was ter ere van God, en er niets van
werd gegeten. De tweede plaats in heiligheid werd ingenomen door het zondoffer,
dat alleen door de priesters in de voorhof werd gegeten, en alleen op de dag
zelf van het offer. De derde plaats werd ingenomen door de verzoeningsoffers
voor dankzegging, die op dezelfde dag werden gegeten, maar overal in
Jeruzalem. De vierde plaats werd ingenomen door de verzoeningsoffers van het
verbond, waarvan het vlees ook de volgende dag kon worden gegeten. En de
reden voor deze volgorde is dat de mens het meest verplicht [schuldig] is jegens
God vanwege zijn majesteit; ten tweede vanwege de overtredingen die hij heeft
begaan; ten derde vanwege de voordelen die hij al heeft ontvangen; ten vierde
vanwege de voordelen waarop hij hoopt.")
De wet van Mozes kende dus een speciaal offer van aanbidding (een
brandoffer dat Gods majesteit en de volledige afhankelijkheid van de mens van
God erkende), een speciaal offer voor zonden, een speciaal offer van
dankzegging, een offer van smeekbede... - In het Nieuwe Testament worden al
deze doeleinden verenigd in één Offer.
De Heilige Mis is een offer van aanbidding, verzoening,
dankzegging, smeekbede en genoegdoening voor de zonden.
De Kroatische theoloog Ivan Bujanović schreef eind 19e eeuw in zijn
leerboek De Heilige Sacramenten volgens de Leer van de Katholieke Kerk
(deel I, Zagreb, 1895, p. 453):
"Naarmate een bepaald doel steeds directer benadrukt moest worden,
werd ook de naam van het offer steeds directer. Dienovereenkomstig waren er in
het Oude Testament drie hoofdtypen offers:
1) het brandoffer (holocaustum) was een offer van aanbidding
(sacrif. latreuticum);
2) het zondoffer (sacrif. pro peccato) was een zoenoffer (sacrif.
expiationis sive sacrif. propitiatorium); en tenslotte
3) het vredeoffer (hostia pacifica) was een offer van
lof en smeekbede (sacrif. eucharisticum et impetratorium)...
Als we kijken naar de Kerk, die het eucharistisch offer aanbiedt (door
middel van haar dienaren), dan is het zeker dat God het offer van zijn bruid
altijd aanvaardt als een offer van offerande, lofprijzing,
verzoening en smeekbede."
Nadat we deze waarheden hebben begrepen, kunnen we spreken over de vruchten
van het heilige offer van de Mis. Laten we ze kort opsommen in de woorden van
Bujanović (De Heilige Sacramenten volgens de Leer van de Katholieke Kerk, p.
523):
"Uit alles wat we hierboven hebben
uiteengezet, blijkt dat theologen terecht drie soorten vruchten in het Heilig
Mysterie onderscheiden: de algemene, generalis, de speciale of middelste,
specialis, medius of ministerialis, en de meest speciale, specialissimus. Want
hoewel de namen zelf recenter zijn en door de scholastici zijn geïntroduceerd,
is de materie zelf al lang bekend en erkend in de kerk, gegrondvest op en
voortvloeiend uit de aard van het offer, dat wil zeggen uit de aard van de
voldoening en het smeekgebed."
Laten we eens nader bekijken hoe Bujanović beschrijft elk van deze
vruchten.
1) de algemene vrucht van de Heilige Mis (fructus generalis):
"De priester, als dienaar van de
kerk, offert allereerst voor de universele Kerk. Daarom komt de Heilige Mis
allereerst het algemeen welzijn van de Kerk ten goede, en vervolgens alle
individuele leden, voor zover zij ook voor het algemeen welzijn werken. Het
komt ook indirect ten goede aan ongelovigen en leden die van de Kerk gescheiden
en weggerukt zijn, zodat ook zij haar leden kunnen worden. Deze vrucht van de
Heilige Mis wordt genoemd: de algemene vrucht, fructus generalis."
2) speciaal fruit (fructus specialis):
"...uit de aard van het offer,
evenals uit de aard van de voldoening en het smeekgebed, evenals uit een
bepaalde leer van de apostolische traditie en de universele gewoonte van de
Kerk, die worden bevestigd door liturgische boeken, volgt dat de Heilige Mis
kan, en vaak om bepaalde redenen en onder bepaalde voorwaarden, moet worden
aangeboden voor bepaalde personen en voor een bepaald doel. Deze vrucht wordt
genoemd: speciale vrucht, fructus specialis. Sommige theologen denken inderdaad
(vgl. Suarez l. c. disp. 79. sect. 9.), dat deze speciale vrucht zo gebonden en
afhankelijk is van de wil van de priester, dat het niemand individueel ten
goede zal komen, als de priester het niet voor iemand bedoelt, maar dat het in
dat geval in de schatkamer van de kerk blijft - in thesauro ecclesiae. Daarom
waarschuwen theologen dat de priester, naast de hoofdbedoeling waarmee hij de
speciale vrucht voor een bepaalde persoon bedoelt, ook een tweede bedoeling
heeft - intentionem secundam, zodat deze vrucht, als het niet ten goede kan
komen aan de ene aan wie hij het met de hoofdbedoeling heeft bedoeld, een ander
ten goede komt, of in ieder geval hemzelf (de priester). (v. Suarez l. c. disp.
c. sect. 10. ad finem)."
3) de meest bijzondere vrucht (fructus specialissimus):
"Tenslotte is het zeker, en wie kan daaraan twijfelen, dat de Heilige
Mis, als een zoenoffer en aalmoezenoffer, zowel ex opere operato de priester
zelf ten goede komt, als hij maar ontvankelijk is voor genade. Deze vrucht
wordt op scholen genoemd: de meest bijzondere, fructus specialissimus."
Het is belangrijk dat de priester deze waarheden goed kent en er rekening
mee houdt bij het vieren van het heilige offer van de Mis. Daarom worden deze
waarheden (naast de dogmatische theologie) ook besproken in de moraaltheologie,
omdat de priester een morele plicht heeft om de H.Mis op de juiste manier op te
dragen (offeren) aan God.
Laten we eens kijken hoe D. Prümmer O.P. over deze waarheden schrijft in
zijn gids voor de moraaltheologie (Vademecum theologiae moralis, pp.
646-650).
No comments:
Post a Comment