Extra Ecclesiam nulla salus

 

De uittocht van jonge katholieken en de teloorgang van de katholieke identiteit

 

Een recent artikel van Michael Rota en Stephen Bullivant, “Religieuze overdracht: een oplossing voor het grootste probleem van de kerk,” gepubliceerd in Church Life Journal heeft in verschillende kringen reacties opgeroepen vanwege de belangrijkste bewering: negen van de tien mensen die katholiek geboren worden, verlaten de Kerk.

De uittocht van volwassenen, en vooral van adolescenten en jongeren, is een van de meest verontrustende symptomen van de diepe crisis in het christelijk leven, niet alleen binnen onze Kerk, maar in onze hele cultuur. (Ik geloof dat de meest verschrikkelijke en wijdverspreide ziekte de anticonceptiementaliteit is, maar ook het abortusregime waartoe dit leidt. Alle andere problemen weerspiegelen deze langzame zelfmoord van gemeenschappen in de westerse wereld die gestopt zijn met voortplanten.)

Met name wat betreft de uittocht van jongeren zijn een diepgaand onderzoek en concrete suggesties absoluut noodzakelijk. Maar daarvoor is het – net als bij patiënten met meerdere ernstige klachten – essentieel om een ​​accurate diagnose te stellen die de verborgen oorzaken van de 'ziekte' aan het licht brengt. Mijn perspectief op dit alles is tegenwoordig wat ongebruikelijk: dat van een bekeerling van de 'orthodoxe' Kerk tot de Rooms-Katholieke Kerk.

Wat ik merkte nadat ik (in 2000) had gevraagd om in volledige gemeenschap met de Rooms-Katholieke Kerk te worden opgenomen (en daarmee terugkeerde naar de Kerk van mijn Poolse voorouders), was een ernstige crisis in de katholieke identiteit. Zonder overdrijving durf ik te stellen dat de katholieke identiteit van een angstaanjagend groot aantal gelovigen vandaag de dag in verval is. Deze crisis kan uiteraard alleen maar leiden tot de vervreemding en onverschilligheid die gemakkelijk kunnen leiden tot de exodus die Rota, Bullivant en anderen aan de kaak stellen.

Om de oorzaken beter te begrijpen, is het de moeite waard om kort te definiëren wat we bedoelen met 'katholieke identiteit'. Mijn uitgangspunt is de klassieke 'Geloofsdaad':

“O mijn God, ik geloof vast dat U één God bent in drie goddelijke personen: Vader, Zoon en Heilige Geest. Ik geloof dat Uw goddelijke Zoon mens is geworden en gestorven is voor onze zonden, en dat Hij zal komen om de levenden en de doden te oordelen. Ik geloof deze en alle waarheden die de heilige katholieke Kerk leert, omdat U ze hebt geopenbaard, U die niet kunt misleiden, noch misleid worden. Amen.”

Iedereen die gelooft wat hier zo bondig wordt verwoord, kan als christen (d.w.z. katholiek) worden beschouwd. Daaraan zou ik de noodzaak willen toevoegen van de overtuiging dat de Katholieke Kerk één en dezelfde Kerk is die door onze Heer Jezus Christus is gesticht.

 

De Cultus van de Rede in Notre Dame de Paris, 1793 [Bibliothèque nationale de France, Parijs].

Priesteressen van de filosofie vereren de godin, de Rede, en ontheiligen de kathedraal.

 

Geen enkele andere gemeenschap of "kerk" kan als zodanig worden beschouwd. Bovendien kan geen enkele andere gemeenschap of "kerk" haar gelovigen redding bieden. Ketterijen en de staat van schisma met de ware Kerk vormen reële gevaren die volledige bekering en uiteindelijk de redding van zielen in de weg staan.

Dit sluit natuurlijk niet uit dat God zelfs zielen uit die andere gemeenschappen kan redden. Dit impliceert echter noodzakelijkerwijs dat zij op zijn minst via de "doop van verlangen" in gemeenschap treden met de katholieke Kerk.

Katholieken geloven vandaag de dag niet meer – zoals Sint Cyprianus – dat er buiten de katholieke kerk is geen verlossing (Extra Ecclesiam nulla salus) Interreligieuze dialoog en oecumene, het praktische pluralisme van de huidige wereld en het gebrek aan authentieke christelijke evangelisatie en catechese hebben onverschilligheid en zelfs vijandigheid jegens elke ‘vaste’ waarde (soms zelfs jegens het begrip ‘dogma’) doen ontstaan.

Hoewel sommige priesters, bisschoppen en gelovigen me een zekere sympathie toonden bij mijn bekering, waren veel anderen verbaasd: Wat is het nut van een bekering van de 'orthodoxe' naar de katholieke kerk? Is dat niet hetzelfde? Je kunt je niet voorstellen hoe vaak ik deze vraag al heb gekregen.

Voor mij is dit een belangrijk detail: in "orthodoxe" kerken en in protestantse en neoprotestantse gemeenschappen worden katholieken voortdurend afgeschilderd als ketters, afvalligen, enzovoort. Zo beweren bekende monniken in Roemenië voortdurend dat er sinds het Grote Schisma (1054) geen Kerk meer in het Westen is. Ze beweren ook dat het katholicisme een optelsom is van pauselijke uitvindingen en ketterijen die aan de traditionele geloofsbelijdenis zijn toegevoegd, enzovoort.

Ik zou indrukwekkende verzamelingen van dergelijke uitspraken kunnen presenteren, die, dat moet ik benadrukken, eerder regel dan uitzondering zijn.

Katholieken daarentegen zijn er niet langer van overtuigd dat hun Kerk werkelijk de enige Kerk is die door Christus gesticht is, en dat verlossing niet mogelijk is zonder lidmaatschap ervan. Verloren in eindeloze discussies over 'anonieme christenen' en andere dergelijke subtiliteiten, hebben postconciliaire theologen zoals Karl Rahner, Hans Küng, Jacques Dupuis en anderen deze identiteitscrisis aangewakkerd en versterkt.

Evenzo heeft het vervagen van het 'hiernamaals' – hemel en hel – als horizon voor constante referentie en persoonlijke meditatie bijgedragen aan de algemene indifferentie. Als verlossing overal te vinden is, waarom zouden jongeren dan katholiek blijven?

Het meest dramatische en directe gevolg van de crisis van de kerkelijke identiteit is het verdwijnen van de missionaire geest. (Ik weet niet hoe duidelijk dit zichtbaar is in een land met tientallen miljoenen katholieke gelovigen, zoals de Verenigde Staten, maar in een land met een katholieke minderheid van hooguit enkele tienduizenden of honderdduizenden is dit gevolg overduidelijk.)

In een context waarin de meerderheid van de bevolking het risico loopt haar heil te verliezen door lid te zijn van ketterse en schismatische kerken en gemeenschappen, zou je verwachten dat iedereen – bisschoppen, priesters, gewone leken – zich voortdurend inzetten om deze verloren zielen te bekeren. Of op zijn minst altijd bereid is om zulke mensen te helpen de ware christelijke religie te omarmen.

Helaas is dit verre van het geval. Oecumenische dialoog heeft de verkondiging van het evangelie en de vorming van een sterke katholieke identiteit allang vervangen, en jongeren hebben deze les geleerd. Velen van hen verlaten simpelweg de religie van ouders die niet alleen niet weten, maar waarschijnlijk ook nooit hebben geweten, waarom ze katholiek zijn.

 

Bron